Орта білім беру ұйымдарындағы психологиялық қызметтің мақсаттары мен міндеттері

Психологиялық қызметтің мақсаты– білім беру ұйымдарында білім алушылардың психологиялық денсаулығын сақтау, қолайлы әлеуметтік-психологиялық жағдай жасау және білім беру үдерісіне қатысушыларға психологиялық қолдау көрсету.

Психологиялық қызметтің міндеттері:

        1) білім алушылардың тұлғалық және зияткерлік дамуына ықпал ету, өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі дамыту қабілетін қалыптастыру;
  2) білім алушыларға ақпараттық қоғамның жылдам дамуы жағдайында олардың табысты әлеуметтенуіне психологиялық тұрғыдан жәрдем көрсету;
   3) білім алушылардың тұлғасын психологиялық-педагогикалық зерделеу негізінде әрбір білім алушыға жеке тұрғыдан ықпал ету;
         4) психологиялық диагностиканы жүргізу және білім алушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту;

        5) психологиялық қиыншылықтар мен білім алушылардың проблемаларын шешу бойынша психологиялық түзету жұмыстарын жүзеге асыру;
  6) психологиялық проблемаларды шешуде және оқу-тәрбие жұмыстарының қолайлы әдістерін таңдауда ата-аналар мен педагогтерге консультациялық көмек көрсету;

   7) білім беру үдерісі қатысушыларының психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін көтеру.

Психологиялық қызмет психодиагностикалық, консультациялық, ағартушылық-профилактикалық, түзету-дамытушылық және әлеуметтік-диспетчерлік бағытта жүзеге асырады.

Психодиагностикалық бағыттар:

1) білім алушыларды психологиялық диагностикалау;

2) білім алушылардың бейімделуі, дамуы мен әлеуметтенуі мақсатында оларды кешенді психологиялық тексеру;

3) білім алушылардың қабілеттілігі, қызығушылығы мен икемділігін психологиялық диагностикалау;

4) психологиялық диагностиканың қорытындысы бойынша тұжырымдар мен ұсыныстарды дайындауды қамтиды.

Түзету-дамытушылық бағыттар:

•    жеке тұлғалық өсуге тренингтер өткізу;

    2) білім алушылар мен педагогтердің тұлғалық, зияткерлік, эмоционалды-жігерлік, шығармашылық даму үйлесімділігі бойынша психологиялық түзету және дамыту сабақтарын ұйымдастыру;    

3) жанжалдық тұлғааралық қатынастарды түзетуді қамтиды.

Профилактика және психологиялық ағарту:

       1) білім алушылар мен педагогтердің өзін-өзі айқындауына, кәсіптік өсуіне ықпал ету;

        2) білім алушылардың бейәлеуметтік психологиялық әрекеттің алдын алу;
  3) педагогтерді аттестаттауды әлеуметтік-психологиялық қолдау;
         4) әдістемелік бірлестіктер мен педагогикалық кеңестің және медициналық-психологиялық-педагогикалық консилиумдарының жұмысына ықпал етуді қамтиды.

Консультация беру:

1) білім алушыларға, ата-аналар мен педагогтерге олардың сұранысы бойынша консультация беру;

2) білім алушыларға, ата-аналар мен педагогтерге жеке тұлғалық, кәсіптік өзін-өзі айқындау проблемалары және қоршаған ортамен өзара қарым-қатынастар бойынша жеке және топпен консультация жүргізу;
   3) күйзелістік, жанжалдық, қатты эмоционалды күйзеліс жағдайда болып табылатын білім алушыларға психологиялық қолдау көрсету;
         4) тұлғааралық және топаралық жанжалдарды шешуде делдалдық жұмыстарды ұйымдастыруды қамтиды.

     Ұйымдастыру – әдістемелік жұмыс:

  1) педагог-психологтың және кең көлемде талап етілетін мамандардың кәсіптік құзыреттілігі, функционалдық міндеттері шеңберінен шығатын проблемаларды шешу бойынша (дефектологтарға, логопедтерге, тифлопедагогтарға және тағы басқаларға) аралас-мамандармен жүзеге асыру;
  2) әлеуметтік-медициналық-психологиялық қызметтер туралы дерекқорын қалыптастыру;

  3) аралас-мамандармен және шұғыл жағдайда көмек көрсету бойынша мүдделі органдармен өзара іс-қимыл нәтижелерінің мониторингін жүргізуді қамтиды.

Жыл бойынша психологиялық қызмет туралы талдамалық есептер:

2022-2023 оқу жылында мектебімізде 36 сынып комплект бекітілді. Педагог қызметкерлерінің саны – 76. 

Психодиагностикалық бағыттары бойынша 

• МАД, 1-сынып оқушыларының мектепке бейімделуі, топ балаларымен танысып, мектеп ережесіне қалыптасуын, ортамен қарым – қатынасын бақылау.

Нәтижесі: МАД тобы, 1- сынып оқушыларының тізімдері жинақталып, топ балаларының мектеп ережесіне қалыптасуы, ортамен қарым-қатынасын бақылау мақсатында сыныптардың тізімдері жинақталып, топ балаларымен таныстық. Сынып жетекшілер тарапынан МАД тобы мен 1 сынып оқушылары мектеп ережесін, тәртібін, асхананың жұмыс уақытын, сабақ соңында уақытылы қайтулары ескеріліп отырды. Мектеп медбикесі тарапынан күнделікті оқушылардың жеке бас гигиенасы, жеке тазалық құралдары болуы қадағаланды. Оқушылардың күнделікті мектепке қызығушылықпен келетіндігі байқалды. Мұғалімдермен, сыныптастарымен қарым-қатынастары қанағаттанарлық деңгейде. Ата-аналар тарапынан балалардың күнделікті уақытылы келуі қадағалануда.

• Оқушылардың қарым-қатынасын анықтау мақсатында 7-11 сынып оқушыларыннан сауалнама алынды.

Мақсаты: Мектеп оқушыларының жаңа оқу жылындағы, мектепке, пән мұғалімдеріне, сыныптастарына деген көзқарастарын анықтау.

Нәтижесі: Оқушылардың мектепке, пән мұғалімдеріне, өзара қарым-қатынастары қанағаттанарлық деңгейде

• Йирасек-Керн тесті

Мақсаты: Баланың майда нәзік қимыл әрекеттерінің қалыптасқанын және үйлесімділігін анықтау. Ерік саласының даму деңгейін анықтау. 

 Нәтижесі : Алынған әдістеме нәтижесі бойынша 1 сынып оқушыларының майда нәзік қимыл әрекеттерінің қалыптасқаны және үйлесімді екендігі анықталды. Керн-Йирасек тестінің қорытындысы бойынша 1 «в» сыныбынан - 4 оқушы нормадан төмен көрсеткіш көрсетті. Ұсақ маториканы дамытуға байланысты жаттығу түрлерімен таныстырылды. «Жетіспейтін бөліктерді тап» әдістемесі бойынша барлық сыныптан оқушылар талаптарды орындады. Оқушы күнделікті бақылауға алынып, танымдық әрекеттері бойынша түзету-дамыту жұмыстары жүргізілді. 

                       1 А

• МАД тобы оқушыларынан  логикалық ойлауын анықтау мақсатында «Не артық?» әдісетемісі жүргізілді.

Мақсаты: МАД тобы оқушыларының логикалық ойлауын анықтау

Нәтижесі: МАД тобы оқушылары 4- тапсырманы орындады. Оқушылар арасында  бұл тест жұмысына қатыспаған оқушы болған жоқ. Топ жетекшілері мен топ мүшелерінің өзара қарым-қатынасы жағымды, көңіл-күйлері де соған сәйкес екендігі анықталды. Оқушылар өте жоғарғы деңгейде қатысып тест жұмысын орындады. Ішінара шатасқан оқушылар да кездесті, оқушылардың басым көпшілігінің логикалық ойлауының жоғарғы деңгейі анықталды. Тест соңында оқушылар кері байланыс берді. 

• 2 сынып оқушыларымен «Әлемде жоқ жануар» проективті әдісі жүргізілді.

Мақсаты:  Қарым-қатынас ерекшеліктерін анықтау.

Нәтижесі: Проективті әдіс бойынша салынған суреттер жекелей талданып, сынып жетекшілеріне офлайн форматта және  ата-аналарына онлайн кеңес берілді. 

•  «Сіз кімсіз?» тесті 5-8 сынып оқушыларымен жүргізілді.

Мақсаты: Ақпаратты қалай қабылдайтынын анықтау.

Нәтижесі: 5-8 сынып оқушылары арасында ақпаратты қалай қабылдайтындықтары анықталып, оқушылар ауиал, визуал, кинестет болып бөлінді. 

• Құқық бұзушылықтың адын-алу, бопсалау әрекетін анықтау мақсатында жасырын сауалнама 1-4, 5-11 сыныптар аралығында жүргізілді.

Сауалнаманың мақсаты: Оқушылар арасында кездесетін құқық бұзушылықтың, зорлық-зомбылықтың  алдын алу.

Нәтижесі: 

Мектеп оқушылары арасында бопсалау әрекетімен  8 сынып оқушысы анықталып , мектеп директоры , әкімшілік , психолог, сынып жетекші  ата –анамен түсіндіру жұмысы жүргізіліп, оқушы басқа мектепке ауыстырылды. 

• Үйден оқытылатын  сынып оқушысы Т.А. мен  «Түрлі-түсті суреті», «Отбасы суреті» тесті алынды. Прохоров-Генинг әдістемесі

Мақсаты: Үйде оқытылатын 8 б сыныбының оқушысы         Т.А-ның оқу қызметі барысында психикалық күйлерін диагностикалауға арналған.

 Нәтижесі: Жүргізілген әдістемені қорытындылай келе үйден оқытылатын оқушыда агрессивті мінез-құлықтың жоқ екені анықталды 

• 5 сынып оқушыларынан «Айзенк тесті» алынды. 

Мақсаты: 5 «А,Ә,Б»- сынып оқушыларының темперамент типін анықтау

Нәтижесі: бейімделу кезеңіндегі 5 «А,Ә,Б» сынып оқушыларының темперамент типтері анықталып, оқушыларға, ата-аналарға, сынып жетекшілеріне кеңестер берілді.

• Ерте жыныстық қатынасқа түскен оқушыларды анықтау мақсатында 8-11 сынып оқушыларынан сауалнама алынды.

Мақсаты: Ерте жүктіліктің алдын-алу 

Нәтижесі: Сауалнама нәтижесі бойынша 8-11 сынып қыздарына  кеңестер берілді.

• 9-10-11 сыныптар Д. Голландтың  тұлғаның типтерін анықтау тесті
• Мақсаты: Кәсіби-тұлғалық типті бағалау мен тұлғаның әлеуметтік бағытын анықтау.

Нәтижесінде: 9-сыныптар бойынша 9 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз. 10-сыныптар бойынша 7 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз. 

11- сыныптар бойынша   6 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз.

Түзету-дамытушылық бағыттар бойынша :

• 6 сынып оқушыларымен тренинг жаттығу жұмыстары жүргізілді.

• Жазатайым жағдайдың және бопсалау әрекетінің алдын алуға түзету-дамыту, кеңес  жұмыстары   жүргізілді

• «Өмір адамға берілетін басты құндылық» тренинг 

Профилактика және психологиялық ағарту бойынша:

• Үйден оқытылатын оқушының үйіне тоқсанына 1 рет рейд жұмысы жүргізілді.
• Оқушылар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында сайт маниторинг әр ай сайын жүргізілді. (7-11 сыныптар)

• «Қызғалдақ қыздар» ұйымымен «Ерте жүктіліктің алдын алу» мақсатында қыз балалар жиналысы өткізілді. 

Консультация беру бағыты бойынша: 

• «Керн -Ирасек» тестінің нәтижесі бойынша 1 сынып оқушыларының жетекшілеріне кеңес берілді.
• «Оқушылардың қарым-қатынасы» анықталып, нәтижесінде   7-11 сынып оқушыларының жетекшілеріне кеңес берілді.
• «Сіз кімсіз?» тесті алынып, нәтижесінде  5-8 сынып оқушыларына кеңес берілді.
• Проективті әдіс «Әлемде жоқ жануар» тесті алынып, нәтижесінде  2 сынып оқушыларының сынып жетекшілеріне, ата-анасына кеңес берілді.
• Темперамент типі анықталып, нәтижесінде 5 сынып оқушыларына, сынып жетекшілеріне және ата-аналарына кеңес берілді.
• Ерекше назардағы оқушылардың  сынып жетекшілеріне кеңес берілді.
• Жазатайым жағдайға  бейім оқушылардың сынып жетекшілеріне кеңес берілді.
• Д.Голландтың «Тұлғаның типтерін анықтау» қорытындысы 9-11 сынып  оқушыларына   кеңес берілді.
• Үйде оқитын С.Б. ата-анасына уақытыл кеңес берілді. 
• Инклюзивті білім алушылардың ата-аналарына кеңес берілді.

Ұйымдастыру – әдістемелік жұмыс бойынша: 

• 0-11 сынып оқушыларының ОПМПК тексерісіне ұсынылатын, ВКК анықтамалары бар оқушылар тізімделіп, КОНСИЛИУМ құрылды.
• 6-11 сынып оқушыларына жұқпалы аурулардың алдын алу туралы жаднамалар мектеп медбикесімен бірлесе отырып уақытылы таратылды.
• Әлеуметтік жағдайы төмен, толық емес, қамқоршылыққа бала алған, ерекше назардағы оқушылардың, мүмкіндігі шектеулі баласы бар отбасылардың үйіне рейд жұмысы уақытылы жүргізілді.
• Психологиялық бұзылыстары бар оқушылар тізімделіп, ОПМПК тексерісіне ұсынылды. (1-сыныптар)
• Жыл бойынша психологиялық қызмет туралы талдамалық есептер:

2022-2023 оқу жылы бойынша психологилық қызмет туралы талдамалық есеп жазылды.  

 «Білім беру ұйымдарында білім алушылардың психологиялық денсаулығын сақтау, қолдау көрсету жолдары»

Білім беру ұйымдарындағы психологиялық-педагогикалық ахуал өзгерту үшін қажетті қадам 

Премьер-Министрдің 16.07.2022 жылғы № 113-р өкімдерін 

ІСКЕ АСЫРУ 

«ОРТА БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ ЖҰМЫС ЖАСАУ ҚАҒИДАЛАРЫН БЕКІТУ ТУРАЛЫ" («Білім туралы" ҚРЗ 5-б. 46-25-т.) бұйрығының жобасы әзірленді 

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ ЖҰМЫС БАҒЫТТАРЫ

І. Диагностикалау

№1 кесте 

ІІ.Түзету – дамыту жұмысы

2 кесте                

                                                   ІІІ. Профилактика және психологиялық ағарту        

№3 кесте

IV.Кеңес  беру

№2 кесте 

                                                                     V.Ұйымдастыру   әдістемелік  көмек 

№5 кесте

                                     Жыл бойынша психологиялық қызмет туралы талдамадық есептер

6- кесте

Тест « Мектеп суреті»

Мақсаты. Баланың мектепке қатынасын және мектептегі мазасызыдық деңгейін анықтау.

Тестті өткізу үшін әрбір балаға таза стандарты қағаз, түрлі-түсті қарындаштар беріп айтады: «Мына қағаз бетіне мектепті сал».

Бала жұмысты аяқтап болған соң, салған суретіне байланысты нақтылайтын сұрақтар қою арқылы онымен сөйлесу керек. Баланың пікірлері парақтың артқы жағына жазылады.

                                                    Нәтижелерді өңдеу.

Мектепке және оқуға эмоционалдық қарым-қатынасы 3-көрсеткіш бойынша бағаланады: 1) түс гаммасы; 2) сызбаның сызбасы мен сипаты 3) суреттің сюжеті. Суретті талдау кезінде осы көрсеткіштердің әрқайсысына ұпайлық баға қойылады, содан кейін ұпайлар қосылады.

      Түс гаммасы.

       2 ұпай- суретте ашық, айқын, ашық түстер және олардың комбинациясы басым (сары, ашық жасыл, көк және т.б.).

       0 ұпай- сурет қара түстерде салынған (қою қоңыр, қою жасыл, қара);

       1 ұпай – ашық және қараңғы реңктер бірдей дәрежеде болады.

        Суреттің сызығы мен сипаты.

       2 ұпай — нысандар мұқият және дәл сызылады; әр түрлі қалыңдықтағы ұзын, күрделі сызықтар қолданылады, контурда «олқылықтар» жоқ.

      0 ұпай — объектілер қасақана, сызбалық түрде бейнеленген; қос сызықтар, ұзындығы бірдей және қалыңдығы бірдей, әлсіз сызық;

1 ұпай — суретте екі сипаттама бар.

        Суреттің сюжеті.

       2 ұпай — симметриялы кескін (мектеп суреті парақтың ортасында орналасқан); бөлшектердің және әшекейлердің, безендіру элементтерінің, ландшафтты жандандыратын әртүрлі нысандардың бейнесі (гүлдер, ағаштар, плакаттар, жалаулар, терезелердегі перделер және т.б.) болуы; мектепке баратын немесе партада отыратын балалардың, мұғалімдердің және «оқу процесінің» бейнесі; жылдың уақыты - көктем, жаз (күн жарқырайды, бұлттар жоқ); күндізгі жарық;

0 ұпай — суреттің асимметриясы; бөлшектер мен әшекейлердің болмауы; суретте адамдардың болмауы немесе мектептен шыққан балалардың бейнесі; жылдың уақыты - күз, қыс (қара аспан, жаңбыр жауады немесе қар жауады); күн уақыты - түнде немесе кешке;

       1 ұпай — суретте екі сипаттама да бар.

НӘТИЖЕЛЕРДІ ТАЛДАУ.                               

  6-5 ұпай — бала мектепке және оқуға деген эмоционалды жағымды қатынасты қалыптастырды, ол оқу тапсырмаларын қабылдауға және мұғаліммен өзара әрекеттесуге дайын;

       4-2 ұпай — баланың мектепке деген беймәлім жағдайы сияқты мазасыздығы бар, ол мектеп және тәрбиелік шындық туралы білімі мен идеяларының шеңберін кеңейту керек, мұғалім мен сыныптастарына жағымды қатынасты қалыптастыру; Мазасыздықтың себептері - үлкендердің ашуланшақтары мен ойланбай айтқандары, үлкен балаларды мектепте оқытудағы жағымсыз тәжірибе;

      1-0 ұпай — баланың мектепке деген қорқынышы айқын; тәрбиелік міндеттерден бас тарту және оқу іс-әрекетінен бас тарту мұғаліммен және сыныптастарымен қарым-қатынастағы қиындықтарға бұл жиі әкеледі.

 ЕСКЕРТПЕ.      6-8 жас аралығындағы балалармен жұмыс жасау тәжірибесі көрсеткендей, «мектепке деген көзқарас» тәрбиелік мәні маңызды, мұғалімдер, ата-аналар және оқу орнының психологы арасындағы тығыз қарым-қатынас жағдайында сәтті реттелген.

Суицидке бейімділікті зерттеуге арналған сауалнама
 (Тұлғалық сауалдама СБЗ)

 Қазіргі таңда мектеп психологының ең бір маңызды жұмысының бірі оқушының өмірге деген құштарлығын арттыру, суицидтің алдын алу мәселесі. Дегенмен қазақша мәліметтер мен психологиялық тестер аз. Төмендегі психологиялық тест көмегімен СБЗ анықтауға болады. Берілген сауалдама 13 - 18 жас аралығындағы жасөспірімдердегі суицидалдық қауіпті нұсқамаларды анықтау үшін бағдарлаушы әдістеме ретінде құрылған, бірақ оны ересектерді зерттеу үшін де пайдалануға болады. Сауалдама невротикалық және күйзелістік жағдайларды анықтауға, сондай - ақ тез тіл табысқыштық деңгейін анықтауға арналған. Сауалдамадағы шкалдардың жалпы саны – 4, сауалдама ұйғарымдарының саны – 74.
 
 1 шкала “И” – шынайылық шкаласы.
 Нәтижелердің дұрыстығын анықтайды. 8 – 10 ұпай жауаптар шынайылығының жоғарғы деңгейін білдіреді; 4 – 7 ұпай – орташа деңгей; 0 – 3 ұпай жауаптардың шынайылығының төмен деңгейін білдіреді, тек қана әлеуметтік қолдауға бағытталған бағдарлаулар зерттеу нәтижелілігін төмендетеді.
 2 шкала “Д” – күйзелістік шкаласы.
 Күйзелістік жағдайға деген бейімділік деңгейін анықтайды. 17 – 21 ұпай – жоғарғы баға, бұл белгілер оның эмоцияналдық жағдайына, қоршаған әлеуметтік ортаға, өзіне деген көзқарасына, мінез - құлқына сай келеді. 8 – 16 орта деңгей, 1 – 7 ұпай – күйзелістіктің төмен деңгейі.
 3 шкала “Н” – невротизациялықтың шкаласы.
 Невротизациялықтың деңгейін анықтайды. 17 – 21 ұпай – жоғарғы баға, эмоциялық тұрақсыздықтан, мазасыздықтан көрінетін невротикалық белгілерге сай келуі мүмкін.
 4 шкала “О” – тез тіл табысып кетушіліктің шкаласы.
 Тез тіл табысып кетушіліктің деңгейін анықтайды. 17 21 ұпай – тез тіл табысып кетушіліктің жоғарғы деңгейі; 8 – 16 ұпай – орташа деңгей; 1 – 7 ұпай – төменгі деңгей. Тез тіл табысып кетушіліктің төмен деңгейі невротизацияның және күйзелістіктің жоғарғы көрсеткіштерімен бірігуі зерттелушінің «пассивті түрде өлімге келісім беруіне» дәрежесіне дейін апаратын қауіпті суицидалды нұсқаны білдіреді

 Зерттелушіге арналған нұсқама
 Сізді жақсы танитын және бұрыннан білетін адам сіздің айтқан сөздеріңізді сіздің атыңыздан айтатынын елестетіп көріңіз. Кейбір айтылған сөздері сізге сай келеді, кейбіреулері келіңкіремейді, сіз бұнымен келіспейсіз.
 Жауаптар бланкісіне сіз келіспейтін ұйғарымдарды белгілеңіз, сіз келісетін ұйғарымдарға “қосу” деген, ал келіспейтін ұйғарымдардың алдына сәйкесінше “алу” деген белгіні қойыңыз. Егер сіздің белгілегіңіз келмесе немесе белгілей алмасаңыз ұйғарым номерін дөңгелектеп қойыңыз. Ұқыпты болыңыз, тапсырма шектеулі уақыт ішінде орындалады. Дөңгелектеп белгілемей, мүмкіндігінше дәл жауап беруге тырысыңыз. Көп толғанып отырмауға тырысыңыз. Ең бірінші ойға келетін жауаптар ең дұрыс болып шығады.
 
 Ұсынылатын ұйғарымдар
 (ұқыпты және мұқият болыңыз, нұсқаманы сақтаңыз)
 1. Мен нұсқаманы мұқият тыңдадым және барлық сұрақтарға шынайы жауап беруге дайынмын.
 2. Мен жұмыс істегенде көңілімді басқа нәрсеге тез аударамын, қиялшыл және ұмытшақ болып кетемін.
 3. Мен мені қоршаған адамдарға қарағанда тез шаршаймын.
 4. Кей кездері мен мақтанамын.
 5. Жиі жағдайда менде көңіл - күйім көтеріңкі болып жүреді.
 6. Мені көңілсіз ойлар жиі мазалайды.
 7. Мен адамдармен қарым қатынаста болғанды ұнатамын.
 8. Мен аяғымның және қолымның мұздайтынын немесе жансызданып қалғанын жиі сеземін.
 9. Мен ренжігенім туралы ұмытып кетемін.
 10. Кейбір кездері самайымның дүңкілдегенін және мойынымның аясындағы тамыр соғысын сезінемін.
 11. Мен көңілді ортада көңіл көтергенді ұнатамын.
 12. Менің отбасымда жүйкесі тозған адамдар бар.
 13. Кей кездері мен өзім нашар білетін тақырыпта сенімді сөйлеуім мүмкін.
 14. Кей уақытта мен өзімді қорғансыз сезінемін.
 15. Менің көп жақсы достарым бар.
 16. Менің басым жиі аурады.
 17. Мен әрқашанда тез қозғаламын және белсендімін.
 18. Егер мен отырған кезде тез тұра қалсам, менің көзім қарауытады және басым айналады.
 19. Кей кездері мен проблемалардан қашу үшін ауруымды сылтауратамын.
 20. Кей кездері мен тиым салынған тақырыптарға қызығушылық танытамын.
 21. Менде жиі жағдайда жаман көңіл - күй болып тұрады.
 22. Менің достарым менің жұмыскерлігіме және шаршамайтыныма таң қалады.
 23. Мен сезімтал және тез қозатын адаммын.
 24. Өмірдегі барлық мәселелерді шешуге болады.
 25. Менде қалтырау ұстамалары болады.
 26. Мен көңілді анекдоттарды және көңілді әңгімелерді айтқанды ұнатамын.
 27. Уақыт өте келе менің үйден мүлдем кетіп қалғым келеді.
 28. Мен жиі түкке тұрғысыз нәрселерге бола қобалжимын.
 29. Мен өзімді ақтау үшін кей кездері өтірік айтамын.
 30. Кей кездері мен аяқ астынан тер басып кетеді.
 31. Мен өз уәдемді орындамайтын кездер болады.
 32. Кей кезде мен өзімді ештеңеге жарамсыз сезінемін.
 33. Маған менің кейбір таныстарым ұнамайды.
 34. Менің жиі тәбетім болмайды.
 35. Мен ең көңілсіз ортаның көңілін көтеру қолымнан келеді.
 36. Менің отбасы мүшелерімнің кейбір әдеттері ашуландырады.
 37. Мен бейтаныс адамдармен де сөйлесетін тақырып табамын.
 38. Маған мені үнемі бір күш басып тұратын сияқты сезінемін және мен босаңси алмаймын.
 39. Менің жиі өлгім келеді.
 40. Мені басқалар көңілді және тез тіл табысқыш адам деп ойлайды.
 41. Мен барлығын жүрегіме жақын қабылдаймын.
 42. Менің кеуде тұсымда және ішімде жағымсыз сезімдер пайда болады.
 43. Мен таныс адамдармен және бейтаныс адамдармен сөйлесе кетуге дайынмын. 
 44. Егер мен бірдеңеге қатты ашуланып немесе толғанып тұрсам, оны мен барлық тәнімен сезінемін.
 45. Мен көп армандаймын, бірақ бұл жайлы ешкімге айтпаймын.
 46. Кей кездері мен өте белсендімін, ал кей уақытта белсенділігім тым төмен.
 47. Мен әркез шындықты айта бермеймін.
 48. Бәстескенде мен нені болса да істеуге дайынмын.
 49. Менің қатты уайымдайтыным соншалық, ол менің миымнан көпке дейін кетпей жүреді.
 50. Мен өзімді жиі шаршаңқы және әлсіз сезінемін.
 51. Мен басқалардың үстінен қалжыңдағанды ұнатамын.
 52. Басқалардың сыны мен ескертулері менің жаныма батады.
 53. Менің түсіме қорқынышты түстер жиі кіреді.
 54. Мен өз сезімдеріме бостандық беруге және жақсы ортада көңіл көтеруге бармын.
 55. Кей кездері еш себепсіз мен өзімді әлсіз сезінемін.
 56. Менің жиі ұйқым қашады.
 57. Кей кездері мен өсек айтамын.
 58. Мен барлығына жеңіл қараймын.
 59. Егер сәтсіздіктер менің өкшемнен басып жүрмесе мен жақсырақ өмір сүрер едім деп күн сайын ойлаймын.
 60. Мен – өз өзіме сенімді адаммын.
 61. Мені кінәлілік сезімі жиі мазалайды.
 62. Мен тез жүремін.
 63. Мен сәттілікке деген үмітім оңай үзілетін жағдайларға жиі тап боламын.
 64. Менің басыма неше түрлі ойлар кіре беретіндіктен, менің ұйқым қашады.
 65. Маған басқалар менің сыртымнан күлетін сияқты болып көрінеді.
 66. Мен – уайымым жоқ адаммын.
 67. Кей кездері менің ойыма кісіні ұялтатын ойлар келеді.
 68. Менің жүрек қағысым жиілеп кететін жағдайлар жиі болады.
 69. Кейде адамдардың арасында да мен өзімді жалғыз сезінемін.
 70. Кей кездері мен көп сөйлеймін және маған өзімді тоқтату қиын.
 71. Мен мені түсінетін, сергітетін, жұбататын достарды үнемі қажет етіп тұрамын.
 72. Кей кездері мен өз күшіме сенбегендіктен бастаған ісімнен бас тартамын.
 73. Олар басқа адамдарға солай әсер етпесе де, мені жарық шам, жарқын түстер қатты шу ашуландыратын кезеңдер болып тұрады.
 74. Менің жаман әдеттерім бар.
 
 Шкалалар бойынша ұпайларды санайтын кілт
 “И” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 4, 13, 20, 29, 31, 33, 47, 57, 67, 74.
 “Д” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 2, 6, 12, 14, 19, 21, 27, 28, 32, 36, 39, 41, 45, 49, 52, 55, 59, 63, 65, 69, 72.
 “Н” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 3, 8, 10, 16, 18, 23, 25, 30, 34, 38, 42, 44, 46, 50, 53, 56, 61, 64, 68, 71, 73.
 “О” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 5, 7, 9, 11, 15, 17, 22, 24, 26, 35, 37, 40, 43, 48, 51, 54, 58, 60, 62, 66, 70.

Социометрия әдісі бойынша сынып оқушыларының қарым-қатынас зерттеу жұмысының сараптамасы

Мақсаты:  Топ оқушылары арасындағы қарым-қатынасты зерттеу.
 Зерттеу барысы:

Оқушыларға мынадай сауалнама үлестіріледі:
 1.Кіммен бір партада отырғың келеді?
 2.Кіммен бірге жорыққа шыққың келеді?
 3.Кімді туған күніңе шақырғың келеді?

Таңдау матрицасы

№ Кім таңдайды Кімді таңдайды
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
 1
 2
 3
 4
 Қанша рет таңдалды:
 Өзара (бірін-бірі)
 қанша адам таңдады

                         
   «Таңдау матрицасындағы» мағлұматтарды өңдеп болған соң, «Социограмма» жасалады.

С о ц и о г р а м м а
                            4 шеңберден тұрады.
 І.дөңгелекке (орталыққа) ең көп таңдалынған оқушылар түседі; ( 2 есе көп таңдалғандар)
 ІІ дөңгелекке-орташа таңдалғандар
 ІІІ дөңгелекке-елеусіз(менсінбейтін) балалар-орташа саннан төмен
 ІҮ дөңгелекке-оқшау қалған,шеттелген балалар бірде-бір рет таңдалынбаған.

Социограмманы толтырғанда, оң жағында-ұлдар ( ), сол жағында – қыздар (
 белгілейді.

Нәтижесінде: Сараптама нәтижесі бойынша оқшауланған (елеусіз немесе шеттеп қалған )  оқушылармен жұмыс жүргізіледі.  

Опросник для установления зависимости от компьютерных игр и интернета (С.В. Краснова)

 Инструкция:
 Вам предлагается ответить на 20 вопросов. Пожалуйста, внимательно прочтите и ответьте на каждый из них, используя варианты ответа "да" или "нет".

№1

Вы испытываете эйфорию, хорошее настроение когда играете в компьютерные игры?

Да
 Нет

№2

В последнее время требуется все больше и больше времени, чтобы достичь этого состояния?

Да
 Нет

№3

У вас случается чувство опустошенности, дурное настроение или раздражительность, когда вы не можете поиграть за компьютером?

Да
 Нет

№4

У вас есть боли в запястьях?

Да
 Нет

№5

Вы пропускали встречу с кем-либо из-за того, что были заняты компьютерными играми (несрочные дела)?

Да
 Нет

№6

Вы проводите 3 ч и более в день в Интернете?

Да
 Нет

№7

Вы заходите на чаты, просматриваете сайты, не касающиеся вашей основной деятельности за компьютером?

Да
 Нет

№8

Играя, вы пропускали прием пищи (завтрак, обед или ужин)?

Да
 Нет

№9

Вам легче общаться с людьми через Интернет, нежели лицом к лицу?

Да
 Нет

№10

Ваши друзья или родственники говорили вам, что вы невероятное количество часов сидите в Интернете или за компьютерными играми?

Да
 Нет

№11

Вы регулярно загружаете порнографические материалы из Интернета?

Да
 Нет

№12

Вы отмечаете ухудшение в учебе или уменьшение знаний по основной работе?

Да
 Нет

№13

У вас были неудачные попытки ограничить время работы за компьютером?

Да
 Нет

№14

Вы ощущаете онемение в мизинце во время работы за компьютером?

Да
 Нет

№15

Вы говорили другим, что проводите за компьютерными играми немного времени, хотя это не так?

Да
 Нет

№16

Вы отмечаете регулярные боли в спине (чаще чем 1 раз в неделю)?

Да
 Нет

№17

В последнее время вас беспокоит сухость глаз?

Да
 Нет

№18

В последнее время у вас было сильное желание играть?

Да
 Нет

№19

Для того чтобы больше побыть в Интернете, вы прекращали мыться, чистить зубы или бриться?

Да
 Нет

№20

С того времени, как вы используете Интернет или играете в компьютерные игры, у вас появились нарушения сна: долгое засыпание, бессонница, беспокойный сон?

Да
 Нет

Даже при одном положительном ответе стоит призадуматься, 25 % и более положительных ответов говорят о компьютерной зависимости.

Сауалнама

Қымбатты дос

Бірнеше сұраққа жауап беруіңді сұраймыз.Сұраққа жауап бермес бұрын жауаптардың барлығын мұқият оқып шық.Таңдаған жауабыңды белгіле.

Жынысың: Ұл   Қыз.Сынып:            

Жасыңыз:13жас                     14 жас                        15 жас        16жас              17 жас

1.«Буллинг» туралы білесіңбе?

А)иә                                                        Б) жоқ

2.Сен біреудің басқа біреуге қорлық көрсетуінің куәсі болдыңба?

А)иә                                          Б) жоқ                               В)Басқа

3.Егер куә болсаң қорлаудың қандай түрі орын алды?

А)Кемсіту

Б)Қорлау

В)Физикалық күш көрсету

Г)Қорлауды,мазақтауды телефонға түсіру

Д)Кибербуллинг (интернет желісінде қорқыту,мазақтау,қорлау)

Е)Басқа

4.Сен өзің қорқытудың,қорлаудың қатысушысы болдыңба?

А)Иә,бақылаушы ретінде

Б)Иә,құрбан ретінде

В)Иә,агрессор ретінде (қорлауды ұйымдастырушы,бастаушы ретінде)

Г)Жоқ,қатысқан емеспін

5.Бір-біріне айдап салу,қорлау көбінесе қайда кездеседі?

А)Мектепте

Б)Аулада,көшеде

В)Әлеуметтік желіде,интернетте

Г)Басқа

6.Сен мұғалімдер тарапынан оқушыларды қорлау жағдайына куә болдыңба?

А)Иә,жиі                           Б)Иә,сирек                                  И)Жоқ

7.Сен  қорлық,жәбір көрген балаларға үлкендер қажетті көмек көрсетпейді деп санайсыңба?

А)иә                                                         

Б) жоқ

В)бұл туралы ойламаппын

8.Сен қалай ойлайсың,білім мекемесінде қорлау,жәбірлеуден аулақ болуға болама?

А)Иә,егер үлкендер дер кезінде байқаса

Б)Иә,егер жәбірленуші өзінің мінез-құлқын өзгертсе

В)Иә,егер агрессорды (бастаушыны) жазаласа

Г)Жоқ,ол мүмкін емес

9.Кім сенің ойыңша білім беру ұйымындағы қорлауды тоқтата алады?

А)Мектеп әкімшілігі

Б)педагогикалық ұжым

И)Ата-аналар

Г)Оқушылар

Анкета

Дорогой друг!

Просим тебя ответить на несколько вопросов. Прежде чем ответить на каждый вопрос, внимательно прочитай все варианты ответов и обведи правильный, на твой взгляд, ответ.

Выбери свой пол: мужской                   женский .                  Класс ___________

Возраст:13лет                     14 лет                        15 лет        16 лет              17 лет

1. Вы знаете, что такое «буллинг»?

а) да                                                          б) нет

2. Сталкивались ли вы с ситуациями издевательства одних людей над другими?

а) да, сталкивался

б) никогда не встречал(а)

в) другое _____________________________________________________________

3. Если да, то в какой форме:

а) унижение

б) оскорбления(вербальная агрессия)

в) физическое насилие

г) съемка издевательства на телефон

д) кибербуллинг (угрозы, издевательства и унижение в интернете)

е) другое_______________________________________________________________

4. Являлись ли вы сами участником травли, издевательства?

а) да, как наблюдатель;

б) да, как жертва;

в) да, как агрессор (тот, кто является инициатором травли);

г) нет, не являлся (являлась)

5. Где чаще всего встречается травля?

а) в школе;

б) во дворе, на улице;

в) в соцсетях, в интернете;

г) другое_____________________________________________________________

6. Встречали ли Вы ситуации травли школьников со стороны педагогов?

а) да, постоянно

б) да, но редко

в) нет, не встречал

7. Считаете ли вы, что взрослые недостаточно помогают детям, являющимися жертвами травли?

а) да                        б) нет                                  в) не задумывался об этом

8 Как вы считаете, можно ли избежать травли в образовательной организации?

а) да, если вовремя заметят взрослые;

б) да, если жертва изменит своё поведение;

в) да, если наказать агрессора;

г) нет, он неизбежен;

9. Кто, по вашему мнению, способен пресечь буллинг в образовательной организации?

а) администрация

б) педагогический коллектив

в) родители

г) ученики

Тесты для выявления компьютерной зависимости

Тест-опросник для установления зависимости от компьютерных игр, Интернета
 Для установления компьютерной зависимости от компьютерных и интернет-игр предлагается серия вопросов-утверждений, опрашиваемые должны ответить, верно или нет утверждение.
 1. Вы испытываете эйфорию, хорошее настроение, когда играете в компьютерные игры?
 2. В последнее время требуется все больше и больше времени, чтобы достичь этого состояния?
 3. У вас случается чувство опустошенности, дурное настроение или раздражительность, когда вы не можете поиграть за компьютером?
 4. У вас есть боли в запястьях?
 5. Вы пропускали встречу с кем-либо из-за того, что были заняты компьютерными играми (несрочные дела)?
 6. Вы проводите 3 ч и более в день в Интернете?
 7. Вы заходите на чаты, просматриваете сайты, не касающиеся вашей основной деятельности за компьютером? Играя, вы пропускали прием пищи (завтрак, обед или ужин)?
 8. Вам легче общаться с людьми через Интернет, нежели лицом к лицу?
 9. Ваши друзья или родственники говорили вам, что вы невероятное количество часов сидите в Интернете или за компьютерными играми? Вы регулярно загружаете порнографические материалы из Интернета?
 10. Вы отмечаете ухудшение в учебе или уменьшение знаний по основной работе? У вас были неудачные попытки ограничить время работы за компьютером?
 11. Вы ощущаете онемение в мизинце во время работы за компьютером? Вы говорили другим, что проводите за компьютерными играми немного времени, хотя это не так?
 12. Вы отмечаете регулярные боли в спине (чаще чем 1 раз в неделю)?
 13. В последнее время вас беспокоит сухость глаз?
 14. В последнее время у вас было сильное желание играть?
 15. Для того чтобы больше побыть в Интернете, вы прекращали мыться, чистить зубы или бриться?
 16. С того времени, как вы используете Интернет или играете в компьютерные игры, у вас появились нарушения сна: долгое засыпание, бессонница, беспокойный сон?
 Даже при одном положительном ответе стоит призадуматься, 25 % и более положительных ответов говорят о компьютерной зависимости.

                 Темпераментті анықтау әдістемесі.

Берілген пікірлердің ішінен өзіңізге тән дегенін белгілеңіз

Темпераменттің кілті

Әр нұсқаға «1» ұпай беріледі.

«А» - Холерик – ыстыққанды

«Б» - Сангвиник - жеңілқанды

«В» - Флегматик – суыққанды

«Г» - Меланхолик – ауырқанды

Темперамент- жүйке саласының тума қасиеттерін туындайтын адамның жеке дара өзгешелігі. Мәселен, қимыл-қозғалысы шапшаң, ұстамсыз, ылғи да қүйіп пісуге дайын тұратын күйгелек адамдар болады. Мұндайлар істі бұрқыратып істейді, кейде қолын бір сілтеп сылқ түседі. Еті тірі ойнақы, тынышсыз, шамданғыш, көңіл-күйі аумалы төкпелі жұртпен қарым- қатынаста тұрақсыз, пысық бірақ бейқам келеді. Ғылымда бұлар холерик деп аталады.

Адамдардың енді бір тобы кісімен тез тіл табысады, өзін қөңілді ұстайды. Ақ көңіл қызу істің адамдары. Қысылып қымтырылмайды, кісіге қайырымды, еті тірі, бірақ істі бастап, кейін тастап кетеді.  Мұндай адамдарды сангвиник темпераментінің өкілі дейді.

Енді біреулері сақ байыпты, байсалды, ынтымақшыл келеді. Әр ісін ойлап істейді, тұрақты бірқалыпты жүреді, орынсыз асып-саспайды. Бір істі бастаса, оны аяқсыз қалдырмайды. Мінезі ауыр, көрсеқызар емес, қимыл- қозғалыстары баяу.

Бұл флегматик темпераментінің өкілі.

Меланхолик темпераментіне жататындар сәл нәрсеге ренжитін, өкпелегіш, тұйық, көп сөзі жоқ. Пессимист, өте баяу қозғалатын жайбасар адам. Ол жасқаншақ, сіркесі су көтермейді, өте ынжық «мен» деп ешқашан ұмтылмайды, өте ұялшақ, тартыншақ, жұрттан аулақ жүргенді жаны сүйеді.

Айзенк сауалнамасы

Мақсаты: Бұл сауалнама сыналушының психикалық күйін мойындау немесе жоққа шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар қобалжу, фрустация, агрессия және ригидтілік деңгейлерін анықтауға мүмкіндік береді.

Нұсқау: Әр тұжырымдарға қарама-қарсы келесі сандар көрсетілген: 2,1,0. Егер тұжырым сізге сәйкес болса, 2 санын шеңбермен қоршаңыз, егер толық сәйкес болмаса 1 санын, тіпті сәйкес болмаса – 0 санын белгілеңіз.

Көп жағдайларда мен өзіме сенімсізбін    2          1          0

Көбіне мен тап болған ахуалдан шығу жолы жоқ сияқты болып көрінеді 2   1          0

Көп жағдайларда мен өзімнің соңғы сөзімді айта алмаймын 2            1          0

Өз әдеттерімді өзгерту маған қиынға соғады 2  1          0

Болмайтын нәрселер үшін жиі қызарамын 2      1          0

Сәтсіздіктер мені қатты ренжітеді, ерік-жігерімді әлсіретеді 2  1          0 7

 Кей кездері әңгіме барысында серіктесімнің әңгімесіне кедергі

келтіремін 2   1          0

Менің бір істен екінші іске ауысуым қиын 2      1          0

Түнде ұйықтап жатып жиі оянамын 2     1          0

Ірі сәтсіздіктерде, тек өзімді кінәлі сезінемін 2    1          0

Мені ызаландыру оңай 2     1          0

Өмірімдегі өзгерістерге өте абаймын  2    1          0

Мен оңай мұңаямын 2        1          0

Бақытсыздық пен сәтсіздіктер мені ешнәрсеге үйретпейді 2     1          0

Менің басқаларға жиі ескерту жасауыма тура келеді 2 1          0

Дау кезінде мені       сендіру қиын 2        1          0

Ойша  сәтсіздіктердің өзі мазасыздандырады 2  1          0

Пайдасы жоқ деп есептей отырып, күресуден жиі бас тартамын 2      1          0

Қоршаған ортада      беделім  жоғары болса деймін 2    1          0

Арылуды қажетететін ойлар  менің басымнан шықпайды 2    1          0

Өмірде кездесіп тұратын қиындықтардан қатты қорқамын      2          1          0

Жиі өзімді әлсіз   санаймын 2          1          0

Қанддай болсын орындаған ісімнің төмен нәтижесіне қанағаттанбаймын,одан да үлкен жетістікке жеткім келеді 2          1          0

Мен адамдармен оңай араласамын           2          1          0

Мен өз кемшіліктерімді жиі талдап отырамын    2          1          0

Кейде торығу күйінде боламын    2          1          0

Ашуланғанда маған  өз-өзімді ұстау мен үшін өте қиын 2        1          0

Өмірімде  өзгерістер болса  мен қатты толғанамын 2     1          0

Мені сендіру оңай   2          1          0

Қиындықтар кездескенде мен күйзеліске  душар боламын 2    1          0

Біреуге бағынуды  емес  басқаруды ұнатамын 2            1          0

Көбінесе қырсықтық көрсетемін 2            1          0

Мені денсаулығым қатты мазалайды 2    1          0

Қиын сәттерде өзімді жас  балаша ұстаймын 2   1          0

Сөйлесу кезінде мен қолымды жылдам, дөрекілеу қимылдатамын 2 1 0

Мен еш нәрсеге қарамастан тәуекелге барамын 2         1          0

Күту уақытын қинала өткіземін 2 1          0

Менің ойымша, мен ешқашан өз кемшіліктерімді түзей алмаймын 2 1 0

Мен кекшілмін 2     1          0

Жоспарымды орындаудағы болмашы ауытқулар мені қатты қынжылтады 2           1          0

Кілт

Нәтижелерді өңдеу барысында кілтпен сәйкес келген 1 және 2 жауаптар саны анықталады. Кілтпен сәйкес келген 2 жауабы үшін 2 ұпай беріледі, 1 жауабы үшін –1 ұпай беріледі. Содан кейін әр шкала бойынша қосынды шығарылады. Әрбір шкала бойынша орташа ұпай -10. Одан жоғары болуы тұлға құрылымында сол қасиеттің басымдылығын көрсетеді.

Сауалнама бойынша зерттелетін қасиеттер сипаты:

Жекедаралық қобалжу - индивидтің үрейді уайымдауға бейімділігі

Фрустрация - шынайы немесе қиялдағы кедергілер салдарынан пайда болатын, мақсатқа жетуге кедергі болатын психикалық күй.

Агрессия - жоғары психологиялық белсенділік, басқа адамдарға қатысты күш көрсете отырып лидерлікке ұмтылу.

Ригидтілік-жоспарланған істі өзгертудегі қиындық.

Жұмыстың екінші кезеңінде жобалық әдістеме болып табылатын және сыналушының бағытты түрде қоршаған ортаға деген сезімін, кейбір жеке ұстанымдарын анықтауға мүмкіндік беретін “Аяқталмаған сөйлемдер” әдісін қолдану көзделеді.

Сыналушы келесі сөйлемдерді аяқтауы тиіс: 

Ертең мен……………

Мен мектепті бітіргенде…………..

Уақыт келгенде, мен………………..

Мен өмір сүргім келеді, өйткені…………..

 «Ағаштағы адамдар» әдістемесі

№ 1, 3, 6, 7 алда кездесетін кедергілерден жеңіл өте алады;

№ 2, 11, 12, 18, 19 — қарым-қатынаста ашық, үнемі достық қарым-қатынасқа талпынып тұрады.

№ 4 — тұрақтылық (қиындық соқтықпай, үнемі табысқа жеткісі келіп тұрады).

№ 5 — ұялшақ, әлсіз, шаршаңқылық

№ 9 — көңіл көтеруге мотивациясы жоғары

№ 13, 21 — үрейленушілік, тұйықтық, шеттетілу

№ 8 — жұмыстан тартыну, өзінің ішкі ойына шому

№ 10, 15 — қолайлы жағдай, жаңа ортаға тез бейімделушіледі

№ 14 — дағдарысты жағдай «тұңғиыққа бату»

№ 20 – өзін-өзі жоғары бағалайды, көшбасшылыққа ұмтылады

№ 16, № 17 - айналадан үнемі қолдауды қажет етеді

Баламен жүргізілген жұмыстар

Зунг шкаласы   (Т.И.Балашова бойынша)

Тест қорытындысын өңдеу және интерпретациялау

Депрессия деңгейі (ДД) белгіленген сандардың соммасы ретінде есептелінеді:

Егер ДД 50 балдан аспаса, онда депрессиясыз күй болып есептелінеді.

Егер ДД 50-59 ұпайдың аралығында болса, жағдайға қатысты және невротикалық генездік сипаттағы жеңіл депрессиялық күй деген қорытынды жасалынады.

ДД көрсеткіші 60 пен 69 ұпай аралығында болса, субдепрессиялық немесе бүркелген депрессиялық күй болып табылады.

Нағыз депрессиялық күй ДД көрсеткіші 70 ұпайдан асқанда белгіленеді