Орта білім беру ұйымдарындағы психологиялық қызметтің мақсаттары мен міндеттері

Психологиялық қызметтің мақсаты– білім беру ұйымдарында білім алушылардың психологиялық денсаулығын сақтау, қолайлы әлеуметтік-психологиялық жағдай жасау және білім беру үдерісіне қатысушыларға психологиялық қолдау көрсету.

Психологиялық қызметтің міндеттері:

        1) білім алушылардың тұлғалық және зияткерлік дамуына ықпал ету, өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі дамыту қабілетін қалыптастыру;
  2) білім алушыларға ақпараттық қоғамның жылдам дамуы жағдайында олардың табысты әлеуметтенуіне психологиялық тұрғыдан жәрдем көрсету;
   3) білім алушылардың тұлғасын психологиялық-педагогикалық зерделеу негізінде әрбір білім алушыға жеке тұрғыдан ықпал ету;
         4) психологиялық диагностиканы жүргізу және білім алушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту;

        5) психологиялық қиыншылықтар мен білім алушылардың проблемаларын шешу бойынша психологиялық түзету жұмыстарын жүзеге асыру;
  6) психологиялық проблемаларды шешуде және оқу-тәрбие жұмыстарының қолайлы әдістерін таңдауда ата-аналар мен педагогтерге консультациялық көмек көрсету;

   7) білім беру үдерісі қатысушыларының психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін көтеру.

Психологиялық қызмет психодиагностикалық, консультациялық, ағартушылық-профилактикалық, түзету-дамытушылық және әлеуметтік-диспетчерлік бағытта жүзеге асырады.

Психодиагностикалық бағыттар:

1) білім алушыларды психологиялық диагностикалау;

2) білім алушылардың бейімделуі, дамуы мен әлеуметтенуі мақсатында оларды кешенді психологиялық тексеру;

3) білім алушылардың қабілеттілігі, қызығушылығы мен икемділігін психологиялық диагностикалау;

4) психологиялық диагностиканың қорытындысы бойынша тұжырымдар мен ұсыныстарды дайындауды қамтиды.

Түзету-дамытушылық бағыттар:

•    жеке тұлғалық өсуге тренингтер өткізу;

    2) білім алушылар мен педагогтердің тұлғалық, зияткерлік, эмоционалды-жігерлік, шығармашылық даму үйлесімділігі бойынша психологиялық түзету және дамыту сабақтарын ұйымдастыру;    

3) жанжалдық тұлғааралық қатынастарды түзетуді қамтиды.

Профилактика және психологиялық ағарту:

       1) білім алушылар мен педагогтердің өзін-өзі айқындауына, кәсіптік өсуіне ықпал ету;

        2) білім алушылардың бейәлеуметтік психологиялық әрекеттің алдын алу;
  3) педагогтерді аттестаттауды әлеуметтік-психологиялық қолдау;
         4) әдістемелік бірлестіктер мен педагогикалық кеңестің және медициналық-психологиялық-педагогикалық консилиумдарының жұмысына ықпал етуді қамтиды.

Консультация беру:

1) білім алушыларға, ата-аналар мен педагогтерге олардың сұранысы бойынша консультация беру;

2) білім алушыларға, ата-аналар мен педагогтерге жеке тұлғалық, кәсіптік өзін-өзі айқындау проблемалары және қоршаған ортамен өзара қарым-қатынастар бойынша жеке және топпен консультация жүргізу;
   3) күйзелістік, жанжалдық, қатты эмоционалды күйзеліс жағдайда болып табылатын білім алушыларға психологиялық қолдау көрсету;
         4) тұлғааралық және топаралық жанжалдарды шешуде делдалдық жұмыстарды ұйымдастыруды қамтиды.

     Ұйымдастыру – әдістемелік жұмыс:

  1) педагог-психологтың және кең көлемде талап етілетін мамандардың кәсіптік құзыреттілігі, функционалдық міндеттері шеңберінен шығатын проблемаларды шешу бойынша (дефектологтарға, логопедтерге, тифлопедагогтарға және тағы басқаларға) аралас-мамандармен жүзеге асыру;
  2) әлеуметтік-медициналық-психологиялық қызметтер туралы дерекқорын қалыптастыру;

  3) аралас-мамандармен және шұғыл жағдайда көмек көрсету бойынша мүдделі органдармен өзара іс-қимыл нәтижелерінің мониторингін жүргізуді қамтиды.

Жыл бойынша психологиялық қызмет туралы талдамалық есептер:

2022-2023 оқу жылында мектебімізде 36 сынып комплект бекітілді. Педагог қызметкерлерінің саны – 76. 

Психодиагностикалық бағыттары бойынша 

• МАД, 1-сынып оқушыларының мектепке бейімделуі, топ балаларымен танысып, мектеп ережесіне қалыптасуын, ортамен қарым – қатынасын бақылау.

Нәтижесі: МАД тобы, 1- сынып оқушыларының тізімдері жинақталып, топ балаларының мектеп ережесіне қалыптасуы, ортамен қарым-қатынасын бақылау мақсатында сыныптардың тізімдері жинақталып, топ балаларымен таныстық. Сынып жетекшілер тарапынан МАД тобы мен 1 сынып оқушылары мектеп ережесін, тәртібін, асхананың жұмыс уақытын, сабақ соңында уақытылы қайтулары ескеріліп отырды. Мектеп медбикесі тарапынан күнделікті оқушылардың жеке бас гигиенасы, жеке тазалық құралдары болуы қадағаланды. Оқушылардың күнделікті мектепке қызығушылықпен келетіндігі байқалды. Мұғалімдермен, сыныптастарымен қарым-қатынастары қанағаттанарлық деңгейде. Ата-аналар тарапынан балалардың күнделікті уақытылы келуі қадағалануда.

• Оқушылардың қарым-қатынасын анықтау мақсатында 7-11 сынып оқушыларыннан сауалнама алынды.

Мақсаты: Мектеп оқушыларының жаңа оқу жылындағы, мектепке, пән мұғалімдеріне, сыныптастарына деген көзқарастарын анықтау.

Нәтижесі: Оқушылардың мектепке, пән мұғалімдеріне, өзара қарым-қатынастары қанағаттанарлық деңгейде

• Йирасек-Керн тесті

Мақсаты: Баланың майда нәзік қимыл әрекеттерінің қалыптасқанын және үйлесімділігін анықтау. Ерік саласының даму деңгейін анықтау. 

 Нәтижесі : Алынған әдістеме нәтижесі бойынша 1 сынып оқушыларының майда нәзік қимыл әрекеттерінің қалыптасқаны және үйлесімді екендігі анықталды. Керн-Йирасек тестінің қорытындысы бойынша 1 «в» сыныбынан - 4 оқушы нормадан төмен көрсеткіш көрсетті. Ұсақ маториканы дамытуға байланысты жаттығу түрлерімен таныстырылды. «Жетіспейтін бөліктерді тап» әдістемесі бойынша барлық сыныптан оқушылар талаптарды орындады. Оқушы күнделікті бақылауға алынып, танымдық әрекеттері бойынша түзету-дамыту жұмыстары жүргізілді. 

                       1 А

• МАД тобы оқушыларынан  логикалық ойлауын анықтау мақсатында «Не артық?» әдісетемісі жүргізілді.

Мақсаты: МАД тобы оқушыларының логикалық ойлауын анықтау

Нәтижесі: МАД тобы оқушылары 4- тапсырманы орындады. Оқушылар арасында  бұл тест жұмысына қатыспаған оқушы болған жоқ. Топ жетекшілері мен топ мүшелерінің өзара қарым-қатынасы жағымды, көңіл-күйлері де соған сәйкес екендігі анықталды. Оқушылар өте жоғарғы деңгейде қатысып тест жұмысын орындады. Ішінара шатасқан оқушылар да кездесті, оқушылардың басым көпшілігінің логикалық ойлауының жоғарғы деңгейі анықталды. Тест соңында оқушылар кері байланыс берді. 

• 2 сынып оқушыларымен «Әлемде жоқ жануар» проективті әдісі жүргізілді.

Мақсаты:  Қарым-қатынас ерекшеліктерін анықтау.

Нәтижесі: Проективті әдіс бойынша салынған суреттер жекелей талданып, сынып жетекшілеріне офлайн форматта және  ата-аналарына онлайн кеңес берілді. 

•  «Сіз кімсіз?» тесті 5-8 сынып оқушыларымен жүргізілді.

Мақсаты: Ақпаратты қалай қабылдайтынын анықтау.

Нәтижесі: 5-8 сынып оқушылары арасында ақпаратты қалай қабылдайтындықтары анықталып, оқушылар ауиал, визуал, кинестет болып бөлінді. 

• Құқық бұзушылықтың адын-алу, бопсалау әрекетін анықтау мақсатында жасырын сауалнама 1-4, 5-11 сыныптар аралығында жүргізілді.

Сауалнаманың мақсаты: Оқушылар арасында кездесетін құқық бұзушылықтың, зорлық-зомбылықтың  алдын алу.

Нәтижесі: 

Мектеп оқушылары арасында бопсалау әрекетімен  8 сынып оқушысы анықталып , мектеп директоры , әкімшілік , психолог, сынып жетекші  ата –анамен түсіндіру жұмысы жүргізіліп, оқушы басқа мектепке ауыстырылды. 

• Үйден оқытылатын  сынып оқушысы Т.А. мен  «Түрлі-түсті суреті», «Отбасы суреті» тесті алынды. Прохоров-Генинг әдістемесі

Мақсаты: Үйде оқытылатын 8 б сыныбының оқушысы         Т.А-ның оқу қызметі барысында психикалық күйлерін диагностикалауға арналған.

 Нәтижесі: Жүргізілген әдістемені қорытындылай келе үйден оқытылатын оқушыда агрессивті мінез-құлықтың жоқ екені анықталды 

• 5 сынып оқушыларынан «Айзенк тесті» алынды. 

Мақсаты: 5 «А,Ә,Б»- сынып оқушыларының темперамент типін анықтау

Нәтижесі: бейімделу кезеңіндегі 5 «А,Ә,Б» сынып оқушыларының темперамент типтері анықталып, оқушыларға, ата-аналарға, сынып жетекшілеріне кеңестер берілді.

• Ерте жыныстық қатынасқа түскен оқушыларды анықтау мақсатында 8-11 сынып оқушыларынан сауалнама алынды.

Мақсаты: Ерте жүктіліктің алдын-алу 

Нәтижесі: Сауалнама нәтижесі бойынша 8-11 сынып қыздарына  кеңестер берілді.

• 9-10-11 сыныптар Д. Голландтың  тұлғаның типтерін анықтау тесті
• Мақсаты: Кәсіби-тұлғалық типті бағалау мен тұлғаның әлеуметтік бағытын анықтау.

Нәтижесінде: 9-сыныптар бойынша 9 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз. 10-сыныптар бойынша 7 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз. 

11- сыныптар бойынша   6 оқушының тұлғалық типтері тұрақсыз.

Түзету-дамытушылық бағыттар бойынша :

• 6 сынып оқушыларымен тренинг жаттығу жұмыстары жүргізілді.

• Жазатайым жағдайдың және бопсалау әрекетінің алдын алуға түзету-дамыту, кеңес  жұмыстары   жүргізілді

• «Өмір адамға берілетін басты құндылық» тренинг 

Профилактика және психологиялық ағарту бойынша:

• Үйден оқытылатын оқушының үйіне тоқсанына 1 рет рейд жұмысы жүргізілді.
• Оқушылар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында сайт маниторинг әр ай сайын жүргізілді. (7-11 сыныптар)

• «Қызғалдақ қыздар» ұйымымен «Ерте жүктіліктің алдын алу» мақсатында қыз балалар жиналысы өткізілді. 

Консультация беру бағыты бойынша: 

• «Керн -Ирасек» тестінің нәтижесі бойынша 1 сынып оқушыларының жетекшілеріне кеңес берілді.
• «Оқушылардың қарым-қатынасы» анықталып, нәтижесінде   7-11 сынып оқушыларының жетекшілеріне кеңес берілді.
• «Сіз кімсіз?» тесті алынып, нәтижесінде  5-8 сынып оқушыларына кеңес берілді.
• Проективті әдіс «Әлемде жоқ жануар» тесті алынып, нәтижесінде  2 сынып оқушыларының сынып жетекшілеріне, ата-анасына кеңес берілді.
• Темперамент типі анықталып, нәтижесінде 5 сынып оқушыларына, сынып жетекшілеріне және ата-аналарына кеңес берілді.
• Ерекше назардағы оқушылардың  сынып жетекшілеріне кеңес берілді.
• Жазатайым жағдайға  бейім оқушылардың сынып жетекшілеріне кеңес берілді.
• Д.Голландтың «Тұлғаның типтерін анықтау» қорытындысы 9-11 сынып  оқушыларына   кеңес берілді.
• Үйде оқитын С.Б. ата-анасына уақытыл кеңес берілді. 
• Инклюзивті білім алушылардың ата-аналарына кеңес берілді.

Ұйымдастыру – әдістемелік жұмыс бойынша: 

• 0-11 сынып оқушыларының ОПМПК тексерісіне ұсынылатын, ВКК анықтамалары бар оқушылар тізімделіп, КОНСИЛИУМ құрылды.
• 6-11 сынып оқушыларына жұқпалы аурулардың алдын алу туралы жаднамалар мектеп медбикесімен бірлесе отырып уақытылы таратылды.
• Әлеуметтік жағдайы төмен, толық емес, қамқоршылыққа бала алған, ерекше назардағы оқушылардың, мүмкіндігі шектеулі баласы бар отбасылардың үйіне рейд жұмысы уақытылы жүргізілді.
• Психологиялық бұзылыстары бар оқушылар тізімделіп, ОПМПК тексерісіне ұсынылды. (1-сыныптар)
• Жыл бойынша психологиялық қызмет туралы талдамалық есептер:

2022-2023 оқу жылы бойынша психологилық қызмет туралы талдамалық есеп жазылды.